Manda Spiritu Bai

Caraïbisch gebied

Voordat iemand overlijdt zijn er verschillende voorbodes die zouden laten zien dat iemand gaat overlijden. Bijvoorbeeld het zien vliegen van een grijze of zwarte vlinder.

Net als in Nederland, worden in de Antillen eerst familieleden telefonisch benaderd wanneer iemand is overleden. Daarna worden er advertenties in de krant geplaatst, zodat de hele gemeenschap het te weten komt.

De overledene wordt gewassen en verzorgd door een speciale wasgroep, genaamd laba dor morto. Daarna wordt de overledene meestal opgebaard in de uitvaartkist. Er worden meerdere spullen in de kist gelegd bij de overledene, zoals whisky of sigaretten, maar ook wensen en vragen voor eerder overleden mensen zijn populair. Indien hij of zij nog jonge kinderen heeft worden ze opgemeten met een touwtje. Zo krijg je touwtjes in verschillende lengtes, deze worden in de kist gelegd om ervoor te zorgen dat de geest van de overledene niet bij de kinderen blijft.

Heel de gemeenschap wordt verwacht op rouwbezoek te komen. Meestal is er een koor of orkest aanwezig, maar dit maakt de sfeer niet per se ontspannen. Iedereen laat zijn emoties helemaal gaan. Mensen beseffen zich dat het écht de laatste keer is dat ze de overleden persoon zullen zien. Ze houden zich vast aan de kist en willen deze niet meer loslaten.

Onderweg naar de begraafplaats wordt een tussenstop gemaakt bij het woonhuis. Hier loopt de familie een rondje in en om het huis om nog een laatste keer goed afscheid te nemen. Cremeren is traditioneel geen optie, het lichaam van de overledene moet volgens de traditie ongeschonden het graf ingaan om aan de laatste reis te beginnen.

Tot en met acht dagen na de begrafenis komen nabestaanden elke dag bij elkaar om te bidden en troostliederen te zingen. Op de achtste dag, ocho dia genaamd, moeten alle ramen van het huis van de overledene open worden gezet. Op deze manier kan de geest van de overledene het huis verlaten, manda spiritu bai, letterlijk: stuur de geest weg.

Een uitvaart mag in de Antillen of Aruba nooit ‘mooi’ genoemd worden, want dan zou je zelf de volgende zijn. Hoewel de uitvaarten steeds persoonlijker worden ingericht, mag het alleen voor de overledene mooi worden genoemd.